روانشناسي نوين

كودكان و والديني كه از هر نظر كامل باشند، وجود ندارند و ما تا به حال والديني را كه دست كم گاهي نسبت به توانايي‌ها و آگاهي‌هاي خودشان به عنوان مادر يا پدر شك نداشته باشند، ملاقات نكرده‌ايم. كودكان، هميشه آن‌طور كه والدين مي‌خواهند، رفتار نمي‌كنند و وقتي والدين احساس مي‌كنند كه نمي‌توانند عادات و رفتار فرزندان خود را تغيير دهند، درمانده و آشفته مي‌شوند و اعتماد به نفس خود را از دست مي‌دهند.

اگرچه والدين امروزي، از نظر تحصيلات و اطلاعات، در تاريخ نمونه‌اند، ولي هنوز پرسش‌هاي بسياري وجود دارد. وقتي كارولين در مورد اين كه براي رفتن به مدرسه چه بپوشد، پانزده بار نظرش را تغيير مي‌دهد و مثل هميشه از سرويس مدرسه جا مي‌ماند، شما به عنوان پدر يا مادرش چه بايد بكنيد؟

بهبود رفتار كودك با كمك مشاور خوب
پيش از هر اقدامي بايد رفتارهايي را كه مي‌خواهيد تغيير دهيد، دقيقا مشخص كنيد. اين كه به يك كودك برچسب شيطان، وحشي، لجباز يا حرف‌نشنو بزنيم، كمكي به حل مسأله نخواهد كرد؛ زيرا اين برچسب‌ها كلي و مبهم‌اند و شما نمي‌توانيد چيزي بدين مبهمي را عوض كنيد. پس به‌طور اختصاصي عمل كنيد، از احساسات مايه نگذاريد، مشكل را تشريح كرده، آن را از ساير موارد جدا كنيد. دقيقا به چه علت فرزند شما دست به رفتار ناپسند مي‌زند؛ يا از انجام كاري طفره مي‌رود؟

از سوي ديگر، چيزي كه شما از او مي‌خواهيد، دقيقا چيست؟ كاري كه كودكتان انجام مي‌دهد و شما را عصباني مي‌كند، به دقت زيرنر بگيريد. اگر فكر مي‌كنيد كه لوسي هرگز كاري را كه شروع مي‌كند به پايان نمي‌رساند، تجزيه و تحليل كنيد كه او چه رفتاري مي‌كند كه شما به ناچار اين‌طور فكر مي‌كنيد. رفتار را به بخش‌هاي كوچك‌تري تقسيم كنيد: لوسي تكاليفش را تمام نمي‌كند و هرگز لباس‌هايش را مرتب نمي‌كند.

شما نمي‌توانيد بگوييد كه او هيچ وقت كارهايش را درست انجام نمي‌دهد، ولي مي‌توانيد كوشش كنيد مشكلي را كه در مورد تكاليف و لباس‌هايش دارد حل و رفع كنيد.

يك تكه كاغذ برداريد و آن را از طول به دو بخش تقسيم كنيد. در بالاي يكي از بخش‌ها بنويسيد به ندرت و در بالاي بخش ديگر بنويسيد اغلب. در ستون اول، رفتارها يا عادت‌هاي خاصي را كه دوست داريد كودكتان كم‌تر آنها را انجام دهد، بنويسيد و در مقابل آن (در ستون دوم) رفتاري را بنويسيد كه دوست داريد فرزندتان آنها را در بيشتر مواقع انجام دهد.

در هر زمان بر روي يك مشكل تمركز كنيد
وقتي مواردي از رفتار كودكتان را كه مي‌خواهيد تغيير دهيد، دقيقا مشخص كرديد، ممكن است وسوسه شويد همه مواردي را كه در جدول نوشته‌ايد با هم تغيير دهيد. اما در برابر اين احساس مقاومت كنيد و ابتدا يك مشكل را در نظر بگيريد، آن را حل كنيد و سپس به مورد بعدي بپردازيد. ما به والديني كه با فهرست رفتارهاي ناشايست كودكشان پيش ما مي‌آيند كمك مي‌كنيم تا موارد را برحسب اهميت بنويسيند.

سپس يكي از آنها را كه لزوما مهم‌ترين مشكل نيست، براي كار انتخاب مي‌كنيم. وقتي شما مي‌خواهيد اولين مورد را براي شروع انتخاب كنيد، ممكن است يك رفتار سخت يا رفتاري را كه بيش از بقيه شما را آزار مي‌دهد انتخاب كنيد. اين بد نيست. ولي گاهي بهتر است كار را با يك مشكل كم اهميت‌تر كه سريع‌تر حل مي‌شود، آغاز كنيد، تا در شروع احساس موفقيت كنيد.

در هفته‌ها يا ماه‌هاي بعد، همان‌طور كه به سمت پايين فهرستي كه تهيه كرده‌ايد پيش مي‌رويد، احتمالا احساس مي‌كنيد كه اولويت‌هاي شما در فهرست در حال تغييرند. مشكلات جديدي ايجاد و موارد قبلي ناپديد شده‌اند يا به نظر كم اهميت‌تر مي‌آيند. هر تغيير، يك تاثير كلي بر رفتار فرزندتان خواهد داشت و روند بهبود را تسريع خواهد كرد. هر تغيير به منزله گامي است كه در مسير تربيت فرزند خود برمي‌داريد. رفته رفته الگوهاي قديمي عوض خواهند شد و خواهيد ديد كه شما و فرزندتان خيلي زود احساس بهتري نسبت به خود و يكديگر پيدا خواهيد كرد.

به كودكان سخت نگيريد
معمولا مشكلات يك كودك يك شبه حل نمي‌شود. تغييرات در كودكان و همچنين افراد بالغ به آرامي و مرحله به مرحله ايجاد مي‌شوند. اگر كودكي كه قبلا به هيچ وجه پيانو تمرين نمي‌كرد، حالا روزي ده دقيقه تمرين مي‌كند، راضي باشيد و اين رضايت را نشان دهيد. زيرا اين نشانه يك پيشرفت واقعي است. فرزند شما به تدريج احساس خوبي نسبت به خودش پيدا خواهد كرد و تشويق خواهد شد كه بيشتر تمرين كند.

اگر پسرتان قبلا براي رفتن به مدرسه دچار مشكل بوده دو سه روزي است كه اين مشكل برطرف شده است، انتظار نداشته باشيد كه قبل از خارج شدن از منزل رختخوابش را هم جمع كند. صبر كنيد و حوصله به خرج دهيد، آن هم به تدريج درست خواهد شد. براي هر دو شما اين خيلي مفيدتر است كه به جاي مأيوس شدن از دست‌نيافتن به‌انتظارات بيش‌ازحد،از پيشرفت‌هاي كوچك‌وتدريجي خوشحال باشيد.

هماهنگ و ثابت قدم باشيد
موفقيت قطعي شما در تغيير رفتارهاي فرزندتان نيازمند هماهنگي و ثابت قدمي است: در مورد چيزي كه مي‌گوييد جدي باشيد، چيزي را بگوييد كه منظوري از آن داريد و مطمئن شويد كه هر دو يك چيز را مي‌گوييد. شما و همسرتان بايد در مورد مشكل و راه‌حل، پيش از دست زدن به هر كاري، اتفاق‌نظر داشته باشيد. به علاوه، اگر بتوانيد با پرستار بچه، معلم‌ها، ساير اعضاء خانواده وهر فرد ديگري نيز كه به‌طور منظم با كودك شما ارتباط دارد هماهنگي پيدا كنيد، نتيجه كار شما بسيار بهتر خواهد بود.

هميشه يك راه‌حل را به اندازه كافي به كار ببريد تا فرصت دستيابي به نتيجه دلخواه را داشته باشيد. طبق تجربه‌هاي ما، والدين خيلي زود خسته مي‌شوند و بچه‌ها اين را مي‌دانند. اگر والدين مقاوم و استوار نباشند، بچه‌ها به خواسته‌هاي آنها احترام نمي‌گذارند و خود را موظف به انجام آنها نمي‌دانند. چون مطمئن هستند كه با كمي گريه و اندكي سماجت به هدفشان مي‌رسند.

وقتي شما تصميم خود را در مورد اين كه چگونه با يك مشكل روبه‌رو شويد گرفتيد، ترديد به خرج ندهيد. براي مثال اگر تصميم گرفته‌ايد كه از ناديده گرفتن سنجيده استفاده كنيد، وقتي فرزند شما در سوپر ماركت، براي مشكلات گريه مي‌كند، اگر پس از چند دقيقه نتوانيد در برابر گريه، التماس يا نگاه‌هيا شماتت‌بار دوستتان كه با شما به خريد آمده است بايستيد و در نتيجه تسليم شويد، نه تنها مشكل را حل نكرده‌ايد بلكه در واقع آن را تقويت نيز كرده‌ايد.

براي كمك كردن به خود در ثابت قدم بودن، تغييرات را اندازه بگيريد و ثبت كنيد. در اغلب موارد، اين تغييرات به آن اندازه كه شما انتظار داريد آشكار نيستند، ولي به هر حال وجود دارند. اگر كودك شما بدخلقي مي‌كند، تعداد و فواصل زماني بدخلقي‌ها را بررسي و آنها را ثبت كنيد. ما اين‌طور فكر مي‌كنيم كه پس از چند روز پايداري در استفاده از يك روش، از كمتر شدن عصبانيت فرزندتان متعجب خواهيد شد. وقتي شما دريابيد كه در حال پيشرفت هستيد، ادامه دادن راه برايتان آسان‌تر خواهد بود. بررسي موارد ثبت شده از يك نظر ديگر هم اهميت دارد و آن اين كه اگر راه‌حل انتخاب شده در مورد شما پاسخ نمي‌دهد، يكي ديگر از روش‌هاي پيشنهادي را به كار ببنديد.

با ديد مثبت نگاه كنيد
سعي كنيد رفتار عمومي فرزندتان را با ديد مثبت نگاه كنيد. بجز رفتارهايي كه شما را آزرده و مأيوس مي‌كنند، از همه رفتارهاي او ناراضي نيستيد. پس در حالي كه روي يك رفتار ناپسند او كار مي‌كنيد و در حال اصلاح آن هستيد، به او اطمينان دهيد كه دوستش داريد و به او احترام مي‌گذاريد. اگر جاني در رستوران شلوغ مي‌كند و سپس ساكت مي‌شود، به او بگوييد كه شما رفتار اخيرش را مي‌پسنديد. يك نظر مثبت بسيار بيشتر از خيل انتقادات موثر واقع مي‌شود. هرگز تحسين را به خصوص در مورد كودكان، كم‌ارزش نپنداريد. كودكان در هر مرحله سني كه باشند، تمايل شديدي دارند كه والدينشان آنها را بپسندند. (اگرچه ما آنها را مي‌پذيريم اما گاهي درك آن براي كودكان مشكل است)

منبع:مركز مشاوره و روانشناسي ايران-مشاور كودك خوب:مراحل تغيير دادن رفتار كودكان

وقتي والدين به خاطر مشكلاتي كه در مواجهه با رفتار كودك خود دارند، با ما مشورت مي‌كنند، اغلب آنقدر درمانده‌اند كه حتي نكته مثبتي هم براي گفتن ندارند. آنها شخصيت كودك را با كلماتي نظير: لجباز، تنبيل و خودخواه توصيف مي‌كنند. اين يك حلقه معيوب است و راه به جايي نمي‌برد. تغيير دادن شخصيت به مراتب از تغيير دادن رفتار مشكل‌تر است. وقتي براي تغيير دادن رفتار كودك تلاش مي‌كنيد، احتمال موفقيت شما بيشتر است. به بچه نگوييد، «چه دختر خوبي». زيرا اين جمله بدين معناست كه هدف، عبارت است از خوب بودن در تمام اوقات؛ مسلم است كه اين انتظار غير ممكن است. به جاي آن مي‌توانيد «من از طرز حرف زدنت با مايكل خوشم آمد». گفتن عبارت «پسر خوب» يا «دختر خوب» نمي‌تواند احساس مشخصي را به كودك القاء كند؛ مگر آن كه كودك بتواند آن را با رفتارهاي خويش ارتباط دهد؛ زيرا تصور هر كس از خود، بر پايه تصوري كه از اعمالش دارد، استوار است.مشاوره كودك تلفني

چگونه رفتار كودك را تحسين كنيم؟
موثرترين راه براي آموزش رفتار خوب، شكل دادن رفتار با تحسين است. اين روش تربيتي، بايد به‌طور مداوم مورد استفاده قرار گيرد تا رضايت شما را از رفتارهاي جديد فرزندتان نشان دهد.

از تحسين‌هاي ويژه استفاده كنيد
هدف از تحسين كردن، افزايش رفتارهاي شايسته است پس شما بايد بر رفتارهاي خاصي كه مورد قبولتان هستند، تاكيد كنيد. هرچه تحسين شما اختصاصي‌تر باشد، كودك درست بودن كارش را بهتر درك مي‌كند و احتمال اين كه آن عمل را تكرار كند نيز بيشتر مي‌شود. براي نمونه يك روز صبح متوجه مي‌شويد كه فرزندتان رختخوابش را مرتب كرده است، در همان حال نيز مشغول شانه زدن موهايش است. اگر به سادگي بگوييد «از اين كه امروز صبح رختخوابت را جمع كردي خيلي خوشم اومد ممنونم.»

وقتي والدين براي يافتن نكته مثبتي در رفتار كودكشان دچار مشكل مي‌شوند ما از آنان مي‌خواهيم كه از رفتارهاي پسنديده كودكان خود يادداشتي تهيه كنند. ما والديني را ديده‌ايم كه فرياد مي‌زدند: «هيچي براي نوشتن نبود!» اما بيشتر پدر و مادرها از مشاهده آن همه رفتارهاي خوبي كه نوشته بودند و از نقشي كه از اين يادداشت‌ها در يادگيري روش تحسين داشت، شگفت‌زده مي‌شدند.

وقتي شما از اين روش استفاده مي‌كنيد، در پايان هر روز، يادداشت‌ها را به كودكتان هم نشان دهيد. اين كار، روش خوبي براي صحبت كردن در مورد وقايع هر روز است و با اين كار هر دو شما احساس خوبي خواهيد داشت.

هر پيشرفتي را تحسين كنيد
مراقب باشيد تا به رفتارهاي خوب كودكتان توجه كرده، آنها را تحسين كرده و بدين وسيله قديم كوچك در جهت تربيت كودك برداريد. اگر به فرزند خردسالتان گفته‌ايد كه بايد اسباب بازي‌هايش را پس از بازي كردن با آنها مرتب كند ولي او قبلا هيچ‌گاه اين كار را انجام نداده است، پيشرفت‌هاي كوچك او را نيز ستايش كنيد.

براي نمونه، دفعه اول به خاطر برداشتن يكي از اسباب بازي‌ها از كف اتاق و گذاشتن آن در كمد (در حالي كه سه يا چهار تاي ديگر را رها كرده است) از كودكتان تعريف كنيد و به او آفرين بگوييد: «چه كار خوبي كردي كه كاميونت‌رو توي كمد اسباب بازي‌ها گذاشتي. بگذار كمكت كنم تا بقيه‌رو هم جمع كني». دفعه بعد به خاطر جمع كردن دو قطعه از اسباب‌هايش از او تعريف كنيد و همين‌طور ادامه دهيد تا رفتار كودك اصلاح شود.

تصور كنيد كه فرنزد شما مي‌خواهد هميشه مورد توجه باشد و تا وسط حرف شما نپرد نمي‌گذارد كه مكالمه تلفني خود را تمام كنيد. بار اول كه سي ثانيه منتظر شد، صحبت كردن را متوقف كنيد و به خاطر اين كارش از او تشكر كنيد و قبل از آن كه دوباره شروع به صحبت كنيد، جوابش را بدهيد. در فرصت مناسب بعدي براي زمان طولاني‌تري صبر كنيد و سپس جوابش را بدهيد. در واقع با اين كار انتظار را در او شكل دهيد. شايد مجبور باشيد كه كارتان را با توقعات كمتري آغاز كنيد تا به هدفتان برسيد.

هنگامي كه رفتار جديدي تثبيت شده است، براي حفظ آن به تحسين كمتري نياز داريم و لازم نيست كودك در مورد آن رفتار به خصوص به‌طور مداوم تمجيد شود. در عوض، به‌طور اتفاقي اين كار را انجام دهيد؛ مثلا هر پنج يا ده باري كه كودك آن را انجام مي‌دهد، از او تعريف كنيد. اين روش براي تقويت رفتار مزبور كافي است و به زودي براي هر دوي شما طبيعي خواهد شد. توجه داشته باشيد كه در مورد هر رفتاري ستايش را هرگز به‌طور كامل متوقف نكنيد.

به‌طور مناسب و مقتضي تحسين كنيد
براي دريافت پاسخ‌هاي بهتر، نوع تحسين را با سن و اخلاق كودك متناسب كنيد. براي نمونه در آغوش گرفتن، بوسيدن و ديگر نشانه‌هاي عملي محبت همراه با كلمات مهرآميز، براي كودكان خردسال موثرند. اما در مورد كودكان بزرگ‌تر بهتر آن است كه از پيام‌هاي سري استفاده كنيم. زيرا اين كودكان بيشتر دوست دارند به‌طور خصوصي تشويق شوند. براي نمونه، مي‌توانيد با يك چشمك يا اشاره دست نشان دهيد كه به عمل خوبش توجه كرده‌ايد. بعدا مي‌توانيد در مورد رفتار پسنديده‌اش، با يكديگر صحبت كنيد.

بيشتر كودكان بزرگ‌تر با لحن آميخته با شوخي را به تعريف و تمجيد مستقيم ترجيح مي‌دهند. گفتن اين جمله كه «عجب مستخدم با سليقه‌اي اينجا بوده است!» پاسخ بهتري را در يك كودك دوازده ساله برمي‌انگيزد تا اين جمله كه «واقعا رختخوابت را خيلي خوب مرتب كرده‌اي».

به نظر ما بايد در مورد واكنش‌هاي فرزندتان نسبت به تحسين، قضاوت كنيد تا ببينيد به هدف زده‌ايد يا خير. اگر كودك تعريف‌هاي شما را ناديده مي‌گيرد، ولي بعدا آن رفتار خوب را تكرار مي‌كند، درمي‌يابيد كه ستايش موثر بوده است.

توجه: به خاطر داشته باشيد كه جملات تكراري خسته كننده مي‌شوند. عبارات مشابهي كه پشت سر هم استفاده مي‌شوند، تاثير خود را از دست مي‌دهند؛ خلاق باشيد. گاهي بهتر است يك يادداشت زير بالش يا در كيف فرزندتان بگذاريد و در آن از يك رفتار ناپسندش به‌طور خاص شكايت كنيد. يا اجازه دهيد در حالي كه با عصبانيت در مورد اعمال نادرستش با يك دوست صحبت مي‌كنيد، به‌طور تصادفي حرف‌هاي شما را بشنود.

براي تقويت اثرات تحسين مي‌توانيد يك جايزه را نيز با آن همراه كنيد. به كودك بگوييد كه از كدام كارش خوشحال شده‌ايد و به او وعده يك هديه كوچك بدهيد، ولي هديه دادن را براي زمان‌هاي خاص بگذاريد تا هميشه منتظر آن نباشد.

بلافاصله كودك را تحسين كنيد
تحسين كردن به خصوصي در مورد كودكان خردسال وقتي موثرتر است كه بدون معطلي صورت گيرد. نگذاريد تا بين رفتار پسنديده او و پاسخ شما فاصله زيادي بيفتد، اگرچه كودكان بزرگ‌تر قادرند اين فاصله زماني را درك كنند.

معمولا فاصله بين عمل كودك و واكنش ما مي‌تواند با يك اشاره كوچك به موضوع پُر شود. سپس در يادداشت روزانه رفتارهاي خوب نوشته شود. وقتي اين يادداشت را به او نشان مي‌دهيد، چيزي هم به عنوان تحسين بگوييد. مثلا بگوييد: «وقتي مي‌بينم به خواهرت هم كاغذ نقاشي مي‌دي، خيلي خوشحال مي‌شم». البته لازم نيست كه در يادداشتتان توضيحات كاملي بنويسيد، بلكه رفته رفته عادت مي‌كنيد علامتي بگذاريد كه فقط براي خودتان معني داشته باشد.

تحسين را با علاقه بي‌قيد و شرط بياميزيد
در مواردي كه كودك فقط هنگام تحسين شدن مورد توجه والدينش قرار مي‌گيرد، به تدريج نسبت به آن احساس نياز مي‌كند. برخي از والدين نگران آنند كه مبادا كودكشان فقط هنگامي كه مورد توجه قرار مي‌گيرند و تشويق مي‌شوند، خوب رفتار كنند. براي رفع اين مشكل، بهترين كار اين است كه پس از جا افتادن يك رفتار جديد رفته رفته از ميزان تعريف و تمجيد بكاهيم و آن را به‌طور موردي انجام دهيم. زيرا هر وقت كودك عملي شايسته انجام مي‌دهد، والدينش براي تشويق كردن او حضور دارند.

منبع:مركز مشاوره و روانشناسي ايران-مشاوره كودكان تلفني:تحسين رفتار كودك

اگر تصميم گرفتيد كه در مورد يك رفتار كودك از روش ناديده گرفتن استفاده كنيد، به هيچ وجه به آن واكنش نشان ندهيد، چه زباني و چه غير زباني. وقتي در حال انجام آن رفتار است، با حركات صورت به او اشاره نكرده، حتبي نگاهش هم نكنيد. وانمود كنيد كه مشغول انجام كاري هستيد و اتاق را ترك كنيد. اگر نمي‌توانيد از اتاق بيرون برويد، رويتان را به سمت ديگري برگردانيد و تا وقتي كه كودك به عملش ادامه مي‌دهد، شما نيز اين روش را ادامه دهيد.

اين روش بدين معنا نيست كه با او به سردي رفتار مي‌كنيد، بلكه اين خود نوعي توجه است. به او لبخند نزنيد. زيرا اين عمل شما، او را جسورتر نيز خواهد كرد. فقط آن قدر به كارتان مشغول شويد كه به نظر آيد به هيچ چيزي در اطرافتان توجه نداريد. يك پسر كوچك هنگامي كه مقدار بيشتري از غذاي مورد علاقه‌اش را مي‌خواهد، عادت دارد كه سرش را داخل بشقابش فرو كند و جيغ بكشد.

والدينش آموخته‌اند كه با يكديگر حرف بزنند و مثلا در مورد گرد و خاك روي شمعدان‌ها يا روميزي صحبت كنند و به اين ترتيب گريه كردنش را ناديده بگيرند. در نهايت، وقتي كودك خردسال مي‌فهمد كه ممكن نيست بتواند از آن غذاي به خصوص بيشتر بخورد، قاشقش را برمي‌دارد و به خوردن چيز ديگري مشغول مي‌شود.

رفتار عجيب كودك و مشاوره تلفني فوري
هر تلاشي را براي جلب توجه به عنوان علامتي از پيشرفت در نظر بگيريد و كوشش خود را براي بي‌توجه نشان دادن به آن دو برابر كنيد. راديو را روشن كنيد، نگاهي به پنجره بيندازيد، در مورد كارهاي روزانه با خودتان صحبت كنيد. همه اين‌ها راه‌هايي موثر براي تداوم بي‌توجهي هستند.

انتظار داشته باشيد تا رفتارها قبل از بهتر شدن، بدتر شوند

وقتي براي اولين بار اقدام به ناديده گرفتن يك رفتار ناشايست مي‌كنيد، كودك شما تمام سعي‌اش را مي‌كند تا توجهي را كه قبا جلب مي‌كرده، دوباره به‌دست آورد. او از هر نظر بر شدت رفتارش مي‌افزايد تا آنجا كه مطمئن شود از شما پايخ دريافت خواهد كرد. ولي شما نبايد تسليم شويد. نگذاريد حس كند كه مي‌تواند با رفتار احمقانه‌اش مثل گذشته شما را به تسليم وادارد.

سعي كنيد دفعات و مدت زماني را كه رفتار مزبور رخ مي‌دهد، در نظر بگيريد تا بتوانيد از پيشرفت در كار آگاه شويد. اگرچه ممكن است اين‌طور به نظر آيد كه كودك قصد دارد تا ابد بدخلقي و نق‌نق كند، اما وقتي طول مدت آنها را اندازه بگيريد، مي‌بينيد كه بيش از چند دقيقه نمي‌پايند.

پس از چند روز متوجه مي‌شويد كه ابتدا دفعات بروز رفتار زننده كودكتان افزايش مي‌يابد، اما به تدريج از آن كاسته مي‌شود و در نهايت از بين مي‌رود. وقتي متوجه مي‌شويد كه فرزند خردسالتان ديروز به خاطر آب نبات ده دقيقه گريه كرد، اما امروز هشت دقيقه، تشويق مي‌شويد تا رويه را ادامه دهيد. پاسخ «نه» شما به گريه يك كودك به خاطر شيريني، فقط براي مدت كوتاهي برايش خاطره مي‌شود و پس از مدتي آن را فراموش مي‌كند.

پس اين نكته را در ذهن داشته باشيد كه هرچه ثابت قدم‌تر باشيد و بي‌توجهي كامل‌تري نسبت به رفتار هدف داشته باشيد، آن رفتار در زمان كوتاه‌تري فروكش خواهد كرد.

رفتارهاي مطلوب را تقويت كنيد
مي‌توانيد براي سرعت بخشيدن در اصلاح رفتارهاي نامطلوب، رفتارهاي مطلوب را با تعريف و تمجيد و جوايز تقويت كنيد. براي نمونه، پس از آن كه كودكتان گريه‌اش را قطع كرد و مشغول برداشتن اسباب بازي‌هايش شد، بدون معطلي به خاطر اين رفتارش او را تحسين كنيد و به او نزديك‌تر شويد و نشان دهيد كه مجذوب كارش شده‌ايد. اگر گريه و بهانه‌گيري دوباره شروع شد به آن توجهي نكنيد تا دوباره قطع شود.

اگر كودك با غذايش بازي مي‌كند و شما آن را ناديده مي‌گيريد، وقتي بازي را تمام مي‌كند و چنگالش را به دست مي‌گيرد، واكنش نشان دهيد. به او بگوييد كه از نحوه غذا خوردنش خوشتان مي‌آيد.

گاهي مي‌توانيد در حضور كودك مختلف، از رفتار مثبت كودك ديگر ستايش كنيد. اين كار ممكن است به تقليد كودك مختلف از كودك خوش اخلاق بينجامد. براي نمونه، خانم خانه‌داري را در نظر بگيريد كه يكي از فرزندانش مرتبا از ميز غذاخوري بالا و پايين مي‌رود، در حالي كه فرزند خردسال ديگرش، خيلي مودب روي صندلي‌اش نشسته است. مل صحيح اين است كه در حالي كه وانمود مي‌كنيد از بالا و پايين رفتن آن كودك خبر نداريد، كودك ديگر را به خاطر رفتار شايسته‌اش تشويق كنيد. يك احتياط! اگر اين رويه، رفتار نامطلوب را تشديد كرد، دست نگه داريد! اما آن را به خاطر داشته باشيد. زيرا اين روش، بالاخره در موقعيت ديگري جواب خواهد داد.

روش حل مشكل رفتار كودك
چگونه از روش «سوزن گرامافون گير كرده» استفاده كنيم سعي نكنيد كه هميشه براي كودكي كه جواب منفي شما را نمي‌پذيرد، دليل بياوريد. اين كودك آموخته است كه با سماجت و پافشاري مي‌توان به نتيجه دلخواه رسيد، بنابراين، آن قدر ادامه مي‌دهد تا شما را تسليم كند. اين جمله او كه «چرا نمي‌تونم برم بيرون؟» آن قدر تكرار مي‌شود كه سرسام مي‌گيرد. به خصوص پس از آن كه چندين بار دليلش را برايش توضيح داديد.

عصباني نشويد! زيرا عصبانيت اغلب به احساس تقصير مي‌انجامد تا موفقيت، به علاوه، هيچ‌گاه نيز تسليم نشويد. اگر روش ناديده گرفتن را دوست نداريد يا در استفاده از آن گير كرده‌ايد، از روش سوزن گرامافون‌گير كرده استفاده كنيد. ااس اين روش آن است كه در برابر خواست‌هاي كودك، رفتاري مانند خودش ولي از نوع بزرگسالان داشته باشيد.

براي نمونه، برايان را در نظر بگيريد؛ او براي يك خوراكي درست قبل از شام، در حال بهانه گرفتن است. شما فكر مي‌كنيد آن قدر كه وانمود مي‌كند گرسنه نيست و مي‌خواهيد كه شامش را بخورد. اول علت تصميمتان را به دقت برايش توضيح دهيد، اما فقط يك بار. بعد اگر به دلايل شما توجه نكرد و بهانه گرفتن را از سر گرفت، همان توضيح را منتهي به‌طور خلاصه تكرار كنيد، «قبل از شام خوراكي نمي‌شه!»

اهميتي ندارد كه بهانه‌هاي برايان چقدر تكرار مي‌شود، فقط بگوييد، «قبل از شام خوراكي نمي‌شه» اين روش به خصوص زماني بيشترين تاثير را دارد كه به نظر آيد كم‌ترين توجهي به بهانه‌هاي كودك نداريد. اين كار را ادامه دهيد و جمله مزبور را پس از هر درخواست با آواز زمزمه كنيد.

منبع:مركز مشاوره-مشاوره تلفني كودكان:عدم توجه به رفتار كودك در موارد خاص

همواره يكي از شكايات رايج والدين پرخاشگري فرزندان مي باشد. شما ممكن است به عنوان والدين كودك پرخاشگر بارها اين جمله را به زبان بياوريد: “من احساس مي كنم مانند پدر و مادري شكست خورده هستم”. اين امر خيلي اهميتي ندارد كه چرا شما به عنوان پدر و مادر در آن زمان كه بايد، موثر نبوده ايد- آنچه كه مهم تر است اين است كه شما در مورد اين مساله چه كاري انجام داده ايد. ابتدايي ترين مرحله اين است كه كه از الگوهايي كه در طول سال ها در كودكتان ايجاد شده است آگاه باشيد. از خودتان بپرسيد: “من چه رفتاري مي بينم و درمقابل آن چه واكنشي انجام مي دهم؟”

در نظر داشته باشيد، هر فرد، شرايط و هر كودك، خاص هستند. براي مثال برخي از والدين در كنترل و مواجهه با خشم خودشان دچار مشكل هستند. آن‌ها به محض اين‌كه مشكلي را مي بينند يا مي شنوند به اين ور و آن ور مي پرند، و به كودك سيلي مي زنند. اين تنها منجر به بدتر شدن وضعيت مي شود زيرا اگر شما واكنش پرخاشگرانه نشان دهيد، كودك شما مي آموزد كه پرخاشگري همان چيزي است كه با آن مي توان مشكلات را حل كرد. درنتيجه ممكن است كودك ياد نگيرد به شيوه هاي مختلف ديگري رفتار كند: او همچنين اعتدال خود را از دست مي دهد و پرخاشگر مي شود.

درمقابل، برخي از والدين بسيار منفعل هستند- اما كودكشان ممكن است به دليل عقب نشيني والدينش و برخورد نكردن درست با موضوع، پرخاشگر شود. بگذاريد واضح تر بگوييم: شما مي توانيد معتدل باشيد. شخصي ارام و پدر مادري موثر_اين دو متقابلا منحصر به فرد نيستند_اما شما هنوز لازم است كه محدوديت هايي را به صورت واضح، مشخص كنيد و در اين امر مشاركت كنيد.

اگر شما پدر و مادري هستيد كه در يك الگوي ناموثر در پاسخ به فرزندتان گرفتار شده ايد، توجه داشته باشيد كه تغيير يك شبه اتفاق نمي افتد. چگونگي پاسخ شما نشان نمي دهند كه شما والدين بد يا خوبي هستيد، اين ممكن است بدان معنا باشد كه شما بخشي از مشكل هستيد و بنابراين مي توانيد بخشي از راه حل نيز باشيد. اگركودك شما پرخاشگر است اين تقصير شما نيست اما لازم است كه شما به او آموزش دهيد كه چطور كارها را به روش هاي متفاوتي انجام دهد.

كودك شما ممكن است يك برچسب مانند ADHA (اختلال بيش فعالي/كمبود توجه)، ODD (اختلال نافرماني مقابله اي)، و يا اختلال دوقطبي داشته باشد. اما صرف نظر از نوع برچسبي كه فرزند شما دارد، شما هنوز هم مي توانيد ياد بگيريد كه موثر باشيد. رفتارهاي پرخاشگرانه نياز به تغيير دارند، و با وجود برچسب ها والدين هم لازم است كه تغيير كنند. ممكن است به دليل خواسته هايي كه هر روز از شما انتظار مي رود، احساس دلهره كنيد، اما اگر به رفتار پرخاشگرانه فرزندتان پاسخ ندهيد فقط وضع بدتر مي شود. روش شما براي رسيدگي به پرخاشگري كودكتان ممكن است از سني به سن ديگر و مرحله به مرحله تغيير كند. در اينجا چند راهنمايي براي كمك به شما در مراحل مختلف زندگي فرزندتان وجود دارد:

كودكان درسن پيش دبستاني و پرخاشگري

۱- ثبات داشته باشيد: براي كودكان جوان تر ثبات داشتن، اهميت زيادي دارد. شما نمي توانيد رفتارهاي يك روز را ناديده بگيريد و در روز بعد با فرياد زدن بر سر كودك خود واكنش نشان دهيد. صرف نظر از جايي كه هستيد و كاري كه انجام مي دهيد تلاش كنيد ثبات داشته باشيد. اگر فرزند شما در حال كتك كاري با خواهر و برادر خود است، چيزي شبيه به اين پاسخ بدهيد: ” كتك كاري كار درستي نيست. لازم است شما زماني را با خود خلوت كنيد و آرام شويد.” تلاش كنيد كه در هر زمان به همان شيوه پاسخ مي دهيد.

۲-فرزندتان را از موقعيت دور كنيد: گاهي اوقات لازم است كه فرزندتان را از موقعيت دور كنيد تا به او كمك كنيد كنترل احساساتش را بازيابد. اگر در فروشگاه مواد غذايي هستيد و فرزند شما اوقات تلخي مي كند و به دليل اينكه شما آنچه را كه او دوست دارد برايش نمي خريد به سبد خريد لگد مي زند، شما مي توانيد بگوييد: “داري بيش از حد سروصدا ايجاد مي كني، ما براي خريد اين خوراكي ها به اينجا نيامده ايم و اگر سرو صدا را تمام نكني اينجا را ترك مي كنيم”.اگر فرزند شما سروصدايش را متوقف نكرد، به راه خود ادامه دهيد و او را از فروشگاه بيرون ببريد.

۳_با ديگر مراقبان هماهنگ باشيد: به ياد داشته باشيد كه رفتارهاي بدي مانند كتك كاري و حملات فيزيكي در مهدكودك ها و مراكز پيش دبستاني نيز رخ مي دهد. اين بخشي از مسيري است كه كودكان ياد مي‌گيرند كه در ادامه براي مدتي طولاني دركنار هم باشند، اما اگر كودك شما پرخاشگري مي‌كند شما بايد فورا با اين مساله برخورد كنيد. همچنين لازم است كه شما مداخلاتتان را با ديگر مراقبان هماهنگ كنيد به طوري كه هر دونوع مداخلات شبيه به هم باشند. به طور منظم با مربي مسائل را بررسي كنيد تا مطمئن شويد كه رفتار درحال بهبود يافتن است.

كودكان در سن مدرسه ابتدايي

اگر شما يك كودك دبستاني داريد كه مرتب رفتار پرخاشگرانه انجام مي دهد، لازم است كه به طور منظم، و احتمالا روزانه، با مدرسه به منظور نظارت بر رفتارش در ارتباط باشيد. به دنبال اين باشيد كه رفتار آن ها چه عواقبي در مدرسه دارد، و مطمئن شويد كه براي اين سورفتارها در مدرسه عواقبي وجود دارد. شما ممكن است كه بخواهيد معلم كودكتان را تشويق كنيد كه در مقابل انتظارات رفتاري و عواقب رفتارپرخاشگرانه، ثبات داشته باشد.

سوءرفتارهايي مانند ادامس جويدن يا دويدن در سالن بايد توسط مدرسه مورد نظارت قرارگيرد_كار آن ها اين است كه رفتارهاي معمول را مديريت كنند و شما به عنوان پدر و مادر ديگر لازم نيست براي آن ها مجازات ديگري را در نظر بگيريد_.اما رفتارهايي هم هستند مانند پرخاشگري فيزيكي يا بدزباني كردن، و مدرسه نمي تواند به طور كامل اين مشكل را حل كند. اين رفتارها بايد درخانه دنبال شوند و مورد بحث قرار بگيرند و عواقب احتمالي در پي داشته باشند. دليل اينكه شما رفتارهاي مخرب تري را بايد به چالش بكشيد اين است كه خانه مكاني هست كه شما فرصت داريد تا به كودكتان راه حل هاي ديگر را آموزش دهيد. اگر براي اولين بار چيزي اتفاق افتاده است، به وسيله ي يك مكالمه پيرامون حل مساله، به او كمك كنيد تا تجسم كند كه كجا مهارت هاي مقابله كردنش شكست خورده است، وسپس در برخي از آن هايي كه براي آينده او موثرتر است با او كاركنيد. از او بپرسيد:”دفعه ي بعد چه كار متفاوتي انجام ميدهي؟”.

از سوي ديگر اگر سوءرفتار قبلا اتفاق افتاده است، نه تنها شما بايد در مورد اينكه مهارتهاي مقابله ايش كجا شكست خورده با او صحبت كنيد بلكه بايد براي رفتارش عواقبي هم در نظر بگيريد كه او را مسئول و پاسخ گو نگه دارد. اين عواقب مي تواند شامل هر كاري باشد كه شما فكر ميكنيد براي يادگيري كودكتان در اين وضعيت مفيد است، تا زماني كه بتواند آن را كامل انجام دهد. بنابراين اينكه او را به انجام مجازات سختي براي ۶ ساعت واداريد مفيد نيست، اما واداشتن به اينكه او ۱۰ چيز را بنويسد كه مي‌تواند دفعه بعد آن ها را متفاوت انجام دهد مفيد است.

به هرحال اگر اين رفتارهاي پرخاشگرانه، تنها در مدرسه اتفاق بيافتند و نه درمكان هاي ديگر زندگي كودكتان، مهم است كه بدانيد چه اتفاقي افتاده است و دليلش چيست. اين يك رفتار نادرست است كه شما بخواهيد درمقابل مدرسه طرفداري فرزندتان را بكنيد و_ به نظر نمي رسد كه مفيد هم باشد_.اما اگر فرزند شما كه در موقعيت هاي ديگر تهاجمي نيست در مدرسه تهاجم و پرخاشگري مي كند لازم است كه شما دليلش را بفهميد. به صحبت هايي كه ممكن است كودك شما در مورد همكلاسي هايش و ديگر بچه ها بكند گوش دهيد. درحالي كه هنوز كودكتان را مسئول هر نوعي از رفتار پرخاشگرانه اش مي دانيد با معلم صحبت كنيد. بديهي است كه اگر شما همان رفتار را در خانه ببينيد، نتيجه ثابتي دارد و به مدرسه اجازه بدهيد كه بداند شما چه پيامدي را براي كودك در نظر مي گيريد.

منبع:كانون مشاوران ايران-چگونگي مديريت رفتار كودك پرخاشگر

آموزش بيان صحيح احساسات كودك
آموزش بيان صحيح احساسات به كودكان مي تواند يكي از مهم ترين نكات مورد توجه در امر فرزند پروري باشد.

كودكاني كه بيان صحيحي احساسات را مي آموزند، خواهند توانست به درستي از آن به عنوان بخش مهمي از هوش هيجاني در روابط خود استفاده كنند و رابطه اي شفاف، روشن و صريح را شكل دهند.

در نقطه ي مقابل، ناتواني كودك در بيان احساسات كه از آن با عنوان ناگويي هيجاني نيز ياد مي شود مي تواند تبعات درون فردي و بين فردي زيادي را به دنبال داشته باشد.

كودكان ناتوان در بيان هيجاناتي مانند غم، خشم، شادي و ترس، ممكن است واكنش هاي نامناسبي را براي غلبه بر احساسات انتخاب كند كه مشكلات رفتاري درون فردي و بين فردي را رقم مي زند.

در اين مطلب قصد داريم تا شما را با كاربردي ترين شيوه هاي آموزش بيان احساسات به كودكان آشنا كنيم تا بتوانيد فرزنداني با هوش هيجاني بالا پرورش كنيد و از منافع آن بهره مند شويد.

آموزش بيان صحيح احساسات كودك
آموزش بيان صحيح احساسات كودك
پنج احساس اصلي را بشناسيد.
غم، شادي، خشم، ترس و تعجب به عنوان پنج احساس اصلي انسان شناخته مي شود.

احساسات فرعي ديگري از جمله حسادت، نفرت، چندش، شعف، عشق، رضايت، وحشت، تاسف و.. نيز وجود دارند كه هر يك حالات خاصي را در انسان بر مي انگيزد.

براي آموزش صحيح احساسات به فرزندتان لازم است در گام اول آن ها را به خوبي بشناسيد.

در صورتي كه به عنوان يك والد در شناسايي صحيحي اين احساسات با مشكل مواجه هستيد، بهتر است در ابتدا به يادگيري احساسات بپردازيد.

به عنوان مثال در صورتي كه همسرتان پس از طي يك روز كاري سخت به خانه بر مي گردد و شما نمي توايند با توجه به حالات چهره اش، متوجه احساس او شويد، مشخص است كه در درك احساسات نيازمند تمرين هستيد.

چگونه بيان احساسات را به كودكان آموزش دهيم؟
احساسات تان را درست و به جا بروز دهيد.
واقعيت اين است كه فرزندتان بهترين بيننده و ضعيف ترين مفسر است.

او به شيوه ي ابراز احساسات شما توجه مي كند و به الگو برداري كامل از آن مي پردازد.

به عنوان مثال در صورتي كه فرزندتان ببيند در هنگام عصبانيت فرياد مي زنيد، با صداي بلند حرف مي زنيد، سكوت مي كنيد، داخل اتاق تان مي رويد و چيزي نمي گوييد و يا قهر مي كنيد، او نيز با شيوه ي ابراز خشم شما همانند سازي خواهد كرد.

منبع:مشاور كو:مركز مشاوره روانشناسي و مشاوره آنلاين-چگونه بيان احساسات را به كودكان آموزش دهيم؟

خانواده‌ها هميشه به آن فكر مي‌كنند كه چگونه مي‌توانند يك كودك خلاق و ايده‌ دارد تربيت كنند، و هميشه اين خلاقيت را در كودك خود جستجو مي‌كنند و به اين فكر نمي‌كنند كه شايد اين خلاقيت در كودك كه آنها آرزومند هستند يك بستر مناسب براي بروز آن نياز دارد. محققين در اين رابطه دريافته‌اند رابطه محبت‌آميز بين افراد خانواده پدر و مادر به همديگر و متقابل به فرزندان خود زمينه بروز خلاقيت آنها مي‌شود.

هنگام گفت‌وگو با كودك بايد توجه داشته كه حرف‌ها و حركت‌هاي او، همه براي كودك تازگي دارد و او دوست دارد والدين و اطرافيان به آن رفتار و گفتار توجه كنند و مورد تشويق قرار گيرد و همين توجه‌هاي به رفتارهاي كودك هر چند خيلي كوچك باعث مي‌شود كه سعي كند تا رفتار خوب ديگري از خود نشان دهد و همين باعث بالا رفتن اعتماد به نفس و تقويت خلاقيت در او مي‌شود.

همچنين مي‌‌توان بيان داشت كه بهترين تشويق براي كودك به خاطر كار و گفتار خوب وي، لحن خوب و چهره خندان والدين در قبال آن رفتار كودك مي‌باشد و همواره كودك را با ملايمت تشويق به كارهاي خوب و خوب‌تر مي‌نمايد تا اين رفتار دلنشين والدين براي او موجب شود تا بينديشد كه چگونه اين شادي پدر و مادر خود را دو چندان نمايد.

والدين بايد بدانند كه هرگز نبايد كودكان را در برابر فاميل و ديگر نزديكان مورد شماتت قرار دهند و بالعكس بايد آنها را براي كارهاي خوبي كه انجام مي‌دهند و هر چند جزئي مورد تشويق قرار دهند و كارهاي خوب او را بيان دارند و كودك احساس كند كه واقع در يك جامعه مي‌تواند نقش خوب و مثبت داشته باشد.

منبع: مركز مشاوره ستاره ايرانيان-رابطه محبت والدين در بروز خلاقيت در كودكان

در هنگام متولد شدن كودك ديگر در خانواده متداول ترين نگراني‌هاي والدين سازگاري بچه‌ها با به دنيا آمدن يك خواهر يا برادر و انس گرفتن آنها با يكديگر مي‌‌باشد. تولد فرزندي جديد‌‌، استرس مهمي براي كودك است و بروز برخي واكنش‌ها در خواهر و برادر نشان مي‌‌دهد كه در حال كنارآمدن با اين استرس هستند. رابطه كودك خردسال با فرزند تازه متولد شده خود رابطه ضد و نقيضي است چون اكثر كودكان با تولد خواهر يا برادر واكنش‌هاي مثبت و منفي نشان مي‌‌دهند.

واكنش‌هاي كودك در اين حالت عبارتند از‌: بيشترشدن دفعات ايستادن مقابل والدين، عصبانيت و پرخاشگري‌او افزايش مي‌‌يابد، اضطراب جدائي و رفتارهاي پر استرس از قبيل ناخن جويدن‌، شب ادراري، بهانه‌جويي و … پناه بردن به شيشه شير، پستانك و ساير رفتارهاي نشانگر «‌واپس‌روي». والدين معتقدند كه فرزند بزرگتر نسبت به فرزند نورسيده پرخاشگري مي‌‌كند‌، ولي عكس اين اعتقاد صادق مي‌‌باشد زيرا رفتار پنهان يا آشكارفرزند بزرگتر بيشتر به والدين معطوف است تا به فرزند نورسيده‌.

محققين بيان مي‌‌دارند كه پس از تولد فرزند دوم‌، تغييرات قابل توجهي در رابطه والدين با فرزند اول رخ مي‌‌دهد. اين امر كه مادرها به دنبال تولد فرزند دوم طبيعي است ‌و وقت كمتري براي فرزند اول بگذارند و اين پدرها هستند وقت بيشتري صرف فرزند اول كنند. بنابر اين رابطه مادر- كودك در اين زمان دچار تغيير مي‌‌شود و تعجبي هم ندارد كه تقريبا ً تمام كودكان خردسال به تولد فرزند جديد در خانواده واكنش منفي نشان بدهند و اين واكنش‌هاي منفي اغلب بچه‌ها‌، ظرف 4 ماه كاهش مي‌‌يابد و ظرف يك سال برطرف مي‌‌شود. اما اين سوال باليني مهم پيش مي‌‌آيد كه چرا بعضي كودكان به نحو مناسب و كافي با تولد فرزند جديد در خانواده سازگار نمي‌شود.

شناختن متغيرهايي تاثير ‌گذارد بر سازگاري كودك با تولد خواهر و برادر جديدش سخت است و مهم‌ترين عوامل عبارتند از خلق و خوي كودك‌، سن كودك هنگام تولد خواهر يا برادر جديد، وضعيت رواني مادر، كيفيت رابطه پدر و مادر.

كودكان (به ويژه پسرها) بيشتر واكنش اضطرابي بروز مي‌‌دهند، و در اين هنگام مشكل خلق و خو دارند براي مثال عنق هستند يا واكنش هيجاني شديد نشان مي‌‌دهند، گوشه‌گير مي‌‌شوند و واكنش آنها تداوم مي‌‌يابد و سخت‌تر با شرايط سازگار مي‌‌شوند. اين وظيفه والدين است كه نگاه پيشگيرانه داشته باشند، در مورد سازگار شدن كودك با تولد خواهر و برادر چون كودكاني ياد مي‌گيرند در همان ماه‌هاي اول با اين اتفاق سازگار ‌شوند در روابط تنگاتنگ و صميمي خود با خواهر و برادر مهارت اجتماعي و شناختي مهمي را مي‌‌آموزند كه بعدا با خواهر و برادر خود كمتر اختلاف خواهند داشت‌. والدين بايد فرزند بزرگ خود را براي تولد فرزند جديد آماده كنند. البته اينكه آماده كردن كودك را از چه زماني شروع كنند به كودك بستگي دارد.

منبع: مركز مشاوره ستاره ايرانيان-آمادگي كودك براي تولد خواهر يا برادر